اوستا کتاب مقدس دین زرتشتیان است که بخش هایی از آن توسط پیامبر باستانی ایران اشوزرتشت تألیف شده است و بخش های دیگری توسط یاران او و بزرگان دین طی قرون به این مجموعه اضافه شده است و برخی از بخش های اسطوره های کهن ایران زمین نیز در این میان جای دارد که قدمتی پیش از زمان اشوزرتشت دارد. اوستا مجموعه ای از متون مختلف به زبان اوستایی با تفاوت از نظر قدمت زبانی و سبکی است که بر این اساس بخش های مختلف آن می تواند به دوره های زمانی مختلف اختصاص داده شود. مجموعه متون اوستایی را به پنج گروه به شرح زیر تقسیم بندی می کنند:

یسنا

یشت ها

ویسپرد

وندیداد

خرده اوستا

یسنا:

یسنا از کهن ترین بخش های اوستا است که به زبان اوستایی کهن بوده و در ستایش ایزدان است و به 72 هات (بخش) تقسیم می شود. کلام اشوزرتشت در میان مجموعه یسنا قرار داد که به آن گاتها می گویند و همانند دیگر بخش های یسنا ساختاری شعر گونه دارد. کلمه “گاتها” در اوستایی به معنی “سرود” یا “سرود” است و می توان آن را تا ریشه “Gâ” (“شعر” ، “بخوان”) جستجو کرد. در فارسی میانه و جدید این واژه به صورت گاه ، به معنی “زمان” و “مکان” است. ما همچنین در موسیقی ایرانی با واژه گاه روبرو می شویم ، جایی که در اصطلاحات مختلف به عنوان پسوند استفاده می شود ، مانند در دستگاه ها “Seggāh” و “āahārgāh”. . گاتاها در مجموع از 17 سرود تشکیل شده است و از نظر وزن شعری و محتوا به پنج بخش تقسیم بندی می شود که دسته بندی و نام آنها عبارتند از :

  • اَهونَوَد (Ahunawad): بندهای 28 تا 34 از یسنا
  • اُشتَوَد (Uštawad): بندهای 43 تا 46 از یسنا
  • سپَنتمَد (Spantmad): بندهای 47 تا 50 از یسنا
  • وُهُوخشَتر (Whhuxšatr): بند 51 یسنا
  • وَهیشتوئیشت (Wahištōišt): بند 53 یسنا
 

 

یشت ها:

یشت ها متونی هستند که در ستایش ایزدان ایران کهن و بر شمردن صفات، توانمندی ها و ویژگی های آنها تنطیم شده اند. برخی از این یشت ها اسطوره های کهن ایران زمین را بیان می کنند و مطالبی را در خود دارند که قدمتی چند هزار ساله و پیش از دوران اشوزرتشت دارند و از نظر دستور زبانی نیز کهن هستند و برخی دیگر متاخر تر هستند.

 

ویسپرد:

ویسپرد متونی را در بردارد که درباره ستودن آفرینش و آفریده ها و ستایش جشن ها، گهنبارها، ایزدان و دیگر مواردی چون هوم و بَرسم، زُور و مَیزَد و بوی و … می باشد.

 

وندیداد:

این بخش از اوستا از آن جهت اهمیت دارد که بسیاری از اسطوره های ایرانی کهن را در خود جای داده است و مطالب جغرافیایی و تاریخی افسانه‌ای ایران کهن را بیان می کند و در کنار آن به مسائل بهداشتی و آیینی می‌پردازد. از دیگر نکات پر اهمیت در مورد وندیداد این است به قانون جزایی و برخورد با مجرمان در دوران کهن اشاره دارد که نشان از تمدن پیشینیان و دور نبودن از زندگی متمدن امروزی ماست، در حالی که ملت ها و اقوام زیادی در آن زمان چنین نشانه هایی از تمدن و پیشرفت را نداشته اند.

 

خرده اوستا:

این بخش از اوستا مجموعه ای از دعا ها و نیایش ها و قطعاتی در ستایش آفریده ها و سپاس از اهورامزدا است که زرتشتیان در زندگی و نیایش روزانه خود آن را به کار می گیرند و بخش هایی از آن نیز توسط موبدان در مراسم دینی گوناگون سروده می شود.

 

error: Content is protected !!